Sakrament wtajemniczenia chrześcijańskiego
W Nowym Testamencie znajdujemy liczne opisy wkładania przez Apostołów rąk na uczniów. Dzięki temu pierwsi chrześcijanie otrzymywali Ducha Świętego, co objawiało się często niezwykłymi uzdolnieniami (charyzmatami).
Później praktyka liturgiczna połączyła bierzmowanie ze chrztem i Eucharystią, tak, że jego odrębny charakter stał się mniej wyraźny. W początkach naszego tysiąclecia zaczęto rozdzielać te dwa sakramenty, przy czym bierzmowania udzielano w różnym wieku (przed I Komunią św. lub po niej). W ciągu wieków obrzędy bierzmowania ukształtowały się inaczej w Kościele wschodnim niż na Zachodzie. Po raz ostatni zreformowano liturgię bierzmowania w 1971 roku według wskazań Soboru Watykańskiego II.
Małżeństwo jako sakrament powstaje poprzez zawarcie umowy małżeńskiej, czyli przez nieodwołalną zgodę obojga małżonków, w której oddają się oni sobie i przyjmują wzajemnie. Całkowitej wierności małżonków, a także nierozerwalności węzła małżeńskiego, wymaga zarówno szczególna wspólnota mężczyzny i kobiety, jak również dobro dzieci.
Biskup kładzie rękę na głowie bierzmowanego (włożenie rąk) i kreśli palcem umoczonym w krzyżmie znak krzyża na czole (namaszczenie). Wypowiada wówczas słowa: „N. przyjmij znamię daru Ducha Świętego”. Zawiera się w nich cały sens sakramentu. Dar namaszczenia Duchem Świętym łączy się często z siedmioma darami Ducha Świętego, z darem mądrości, rozumu, rady, męstwa, umiejętności, pobożności, bojaźni Bożej. To prawda, że w czasie bierzmowania otrzymujemy rozmaite łaski, ale dar Ducha Świętego oznacza Jego samego. Innymi słowy w bierzmowaniu w nowy i niepowtarzalny sposób zstępuje na nas Duch Pocieszyciel. Wyraz „znamię” został celowo dodany, aby zaznaczyć, że widzialne namaszczenie jest znakiem dokonującej się w duszy przemiany, która pozostawia na całe życie niezatarty ślad.
Do rytu bierzmowania należy także odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych, wskazujące na ścisłą łączność tego sakramentu ze Chrztem Świętym. Po tym akcie, a przed samym namaszczeniem, biskup w otoczeniu kapłanów, którzy wraz z nim wyciągają ręce nad bierzmowanymi, odmawia modlitwę o udzielenie darów Ducha Świętego. Jest to gest o podwójnym znaczeniu – jednocześnie wyraża prośbę skierowaną do Boga i symbolizuje dar, którego Bóg udziela. Szczególnym znakiem jest osoba bierzmującego czyli szafarza. Zazwyczaj jest nim biskup – następca Apostołów. Jego obecność podkreśla fakt, że bierzmowanie dzisiaj jest dalej tym samym sakramentem, jakim było w pierwszych wiekach chrześcijaństwa. Osoba biskupa uwidacznia jeszcze jedną istotną treść bierzmowania. Przyjęcie tego sakramentu oznacza bowiem gotowość do podjęcia jakiegoś zadania w Kościele, do dojrzałego włączenia się w jego życie.
Zwykle bierzmowanie jest połączone ze Mszą św., a jej trzy elementy nabierają przez to szczególnego znaczenia. Liturgia Słowa powinna być odprawiania ze szczególną starannością, bowiem właśnie Duch Święty pozwala nam przyjmować Słowo Boże. Należy również podkreślić modlitwę „Ojcze nasz”, ponieważ ten sam Duch sprawia, że możemy się modlić. Powinniśmy pamiętać, że Sakrament Bierzmowania ma swój cel i ostateczne wypełnienie w Komunii Świętej.
Bierzmowanie przyjmuje się raz w życiu, ale możemy w nim także uczestniczyć jako świadkowie. Według prawa świadek powinien szczególnie umacniać bierzmowanego przykładem swego życia. W czasie liturgii powinien przedstawić biskupowi kandydata (przez położenie prawej ręki na ramieniu i wypowiedzenie jego imienia), a potem ma pomagać bierzmowanemu w wypełnianiu przyrzeczeń chrzcielnych czyli w życiu wiarą. Świadek ma być dojrzały do podjęcia się takiego obowiązku, sam musi być już bierzmowany i nie może być wykluczony przez prawo kanoniczne od pełnienia tej funkcji.
Świadek bierzmowania winien odznaczać się następującymi przymiotami:
a) być wystarczająco dojrzały do spełniania tego obowiązku
b) być wierzącym i praktykującym katolikiem
c) należeć do Kościoła katolickiego i przyjąć trzy sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego:
chrzest, bierzmowanie i Eucharystię
d) nie być wykluczonym przez prawo w aktach kościelnych.
Szafarz bierzmowania
Właściwym szafarzem sakramentu bierzmowania jest biskup. Zwykle on sam udziela tego sakramentu, aby wyraźniej występował jego związek z pierwszym zstąpieniem Ducha Świętego w dniu Pięćdziesiątnicy, kiedy to Apostołowie napełnieni Duchem Świętym sami przekazywali Go wiernym przez włożenie rąk. Może także udzielać bierzmowania inny wyznaczony przez biskupa kapłan.